
Carera Profesional
Despues di a bishita scol basico y a sigui 3 aña di HBS na Sint Dominicus College Aruba cu exito, Betico a bay Hulanda caminda na aña 1954 el a bay studia pa maestro di scol na Hilversum.
Despues di a logra su diploma di maestro di scol cu exito, el a studia un aña mas pa e grado mayor di maestro (Hoofdakte). Na 1959 el a regresa Aruba pa dedica tur su esfuersonan na nos hubentud. 6 aña el a traha na Sint Jozefschool.
Mientras cu e ta trahando, el a sigui studia y a logra cu exito su diploma di contabilidad (L.O. Handelskennis) na 1964. Dos aña despues (1966) el a logra su diploma di L.O. Spaans. Di 1965 te 1967 el a traha na Sint Antonius College (MULO) na Santa Cruz.
Den su pueblo tur hende tabata conoce como Meneer Betico, pasobra el a siña su alumnonan e disciplina berdadero cu un Arubiano mester tin pa progresa den bida.
Dia 18 di december 1962 Betico a contrae matrimonio cu sra. Glenda F. Croes for di cual matrimonio a nace 4 yiu: Guisette, Glenbert, Gilberto (Junior) y Glendeline.
Betico su preparacion como un lider di pueblo a tuma lugar mediante diferente actividad social na unda el a bin conoce e necesidadnan di su pueblo y tambe e orguyo di e pueblo Arubano.
For di tempo di su estudio na Hulanda, Betico a demostra su cualidadnan como lider y tambe su talentonan musical y un compañerismo ehemplar. El a fungi como director di e Coro Maria Inmaculada Santa Cruz, deportista na unda el a sobresali como tenista di mesa, como musicante, principalmente pa loke ta nos folklore y cultura, e.o. den Estrellas Musical y Dande.
Betico y su Grupo
Na final di decada 1960, Betico a forma un grupo musical di famia, esta Betico y su Grupo. E grupo aki tur fin di aña tabata pasa cu aquinaldo riba dianan di Pasco y cu dande despues di tiro na cas di famia amigonan.
(Despues di fayecimento di Betico Croes na 1986, a cambia e nomber di e grupo aki pa Grupo di Betico).
Betico tabata miembro di Jaycees y tambe miembro di Conseho Parokial Santa Cruz. Semper e tabata cla pa vuda esnan cu acudi cerca dje. Na scol e tabatin preocupacion pa nos hubentud studia y sigui progresa.
Sinembargo Betico Croes no tabata destina pa keda maestro di scol. Bida tabata tin un tarea mucho mas grandi prepara pe.
Inicio di carera politico di Betico
Na aña 1967 Betico Croes a drenta arena político activamente riba lista di AVP y a obtene nada menos cu 1045 voto, convertiendo su mes como e hoben politico mas popular di e tempo ey.
Como resultado di e eleccion aki, Betico Croes a keda eligi como diputado di Asuntonan General, Enseñansa, Asuntonan di Personal, Registro Civil y Biblioteca y el a ocupa e posicion aki for di 1 di iuli 1967 te cu 2 di september 1970.
Como diputado Betico a trece un cambio grandi y a converti su mes den un político cu tabatin contacto directo cu su pueblo y a keda e simpel homber di pueblo.
Betico Croes a dedica hopi tempo na enseñansa y durante su periodo como diputado a keda construi scolnan di Macuarima, Pos Chikito, mientras cu Colegio Arubano, John F. Kennedy scol y diferente otro scol a keda expandi.
Tambe el a introduci e popular Bibliobus cu tabata pasa di scol pa scol y di districto pa districto. Esaki el a cuminsa cu ne pa stimula e hobennan cu lesamento ta importante pa un desaroyo mental sano di cualkier ciudadano. Un hoben cu kier progresa mester por lesa hopi y Betico a ofrece nan e oportunidad aki treciendo e bukinan te den porta di nan scolnan.
Betico a pensa masha hopi riba e hubentud y ariba e posibilidad pa mas deporte, tumando na consideracion cu practicando deporte ta kita e hobennan for di caya.
Como diputado el a bin cu e provecto pa construi e Sporthal na Santa Cruz y p'asina e hubentud di Aruba tin un lugar adecuado pa haci deporte.
Tabata riba dia 9 di februari 1971 cu e hoben politico Arubano Betico Croes a funda su propio partido Movimento Electoral di Pueblo, MEP.
Den e eleccion di Eilandsraad cu a tuma lugar 3 luna despues e partido aki a obtene 7 asiento, pero no a logra forma parti di gobierno di Aruba y a bay den oposicion.
Betico a funda su propio partido politico
Inicio di e lucha pa Status Aparte
Na november 1971, Betico Croes a ser nombra den e Comision di Reino. Tabata den un reunion di Comision di Reino teni na Corsou dia 2 di februari 1972 cu e politiconan di Corsou a expresa e idea di forma un Federacion Antiano segun e sistema proporcional di voto, esta "one man, one vote".
E idea aki no a cay na agrado di Betico Croes, ya cu dentro di e Federacion Antiano Aruba hamas lo por progresa mirando e echo cu Corsou tin un cantidad di habitante cu ta dobel di Aruba, Boneiro, Sint Maarten, Saba y Sint Eustatius hunto. Alabes e escogencia pa un Presidente di e Federacion aki lo sali semper for di e isla di mas grandi Corsou.
Riba proposicion di Betico Croes formando parti di oposicion, un mocion a ser acepta unanima-mente pa un biahe pa Hulanda na 1972. Un delegacion a ser forma pa tur e lidernan di fraccion den Eilandsraad di Aruba, cu e unico meta pa trata di convence Hulanda cu e pueblo Arubano ta desea di entama lasonan special cu Madre Patria mediante un Status Aparte. Pero Hulanda a rechasa e idea aki totalmente y tabata kier pa forma un Federacion di 6 isla.
Union di e pueblo Arubano
E lucha di Aruba pa un status autonomo a cay den un soño profundo for di añanan 40 di siglo pasa, pero esaki a rebiba na momento cu Aruba a haya un dirigente autentico den persona di Betico Croes. Betico a bataya uzando tur recurso na su alcance pa un miho Aruba, un Aruba liber.
Betico, un hoben dinamico y sin miedo pa cualkier clase di confrontacion a acerca su contrincantenan político pa entrenta y discuti cu nan riba e tereno dificil di politica, defendiendo e lucha sagrado di nos pueblo.
E liderazgo di Betico Croes tabata uno di un Arubiano cu tabata dirigi su pueblo. El a destaca den su lucha ferviente pa trece union bao di tur ciudadano, sin importa rasa, color, religion etc. Betico a percura pa caba cu tur division cu tabata existi riba e isla aki. Sin duda cu e union aki tabata determinante pa por realisa e deseo di e pueblo Arubano, esta nos Status Aparte.
Betico tabata e mucha di campo cu a bay dirigi su pais. El a duna e homber di campo dignidad y e palabra aki tabata sali cada bes cu e trece e mensahenan pa su pueblo. Pueblo a identifica su mes cu Betico Croes, cu tabatin su siguidornan den tur bario y districto di Aruba. Betico a presenta un cara di un politico nobo cu no tabata conoce distincion pa loke ta trata hendenan di e diferente districtonan di Aruba.
Comision di Reino na Surinam 1972
Na augustus 1972 e asina yama Comision di Reino a reuni na Surinam. Aki tambe Hulanda tabata opina cu tanto Surinam como Antias mester bira independiente mas pronto posibel.
Betico Croes cu tambe a forma parti di e e Comision di Reino a plantia y convence Hulanda cu Aruba no tabata desea di forma parti di un Antias independiente, esta un federacion Antiano basa riba 'one man, one vote'.
Betico tabata kier pa habri espacio pa traha riba e Status Aparte di Aruba, prome cu haci Antias independiente. Den e intento di e expertonan y politiconan Hulandes y Antiano pa convence Betico Croes cu Status Aparte pa Aruba no ta posibel, nan a topa cu un politico Arubano cu curashi kende tabata sa di defende e causa di e pueblo aki.
Lamentablemente di parti di Aruba e otro politiconan a declara durante e reunion di Comision di Reino cu Betico no por papia na nomber di pueblo va cu e ta representa unicamente 7 miembro den Eilandsraad, pues e minoria. No a keda Betico nada otro di bandona e reunion na Surinam declarando cu "mi ta bay bek cerca mi pueblo y lo mi bolbe"
Despues di yegada for di Surinam, Betico Croes a cuminsa cu accionnan extra parlamentario cu e unico meta pa haya mas oido pa e causa di Aruba cerca Hulanda. Betico Croes a dicidi di organisa un manifestacion masal, durante e siquiente bishita di e Comision di Reino na Aruba y p'asina e pueblo Arubano demostra libremente su deseo riba tereno estatal.
E manifestacion a tuma lugar dia 18 di maart 1973 den Wilhelminastadion. E manifestacion a bira algo impresionante cu asistencia di miles y miles di persona y cu presencia di parlamentario-nan di tanto Hulanda como Antias.
Durante e manifestacion aki e pueblo a expresa de forma decidido cu Aruba ta rechasa totalmente e federacion Antiano y ta boga pa un status autonomo den Reino Hulandes.
Misionnan pa exterior
Dia 18 di augustus 1975 Eilandsraad a acepta un mocion cu a haci posibel pa entama misionan pa exterior pa busca apoyo y hiba e mensahe di e lucha di e pueblo Arubano pa su libertad.
Cada oportunidad cu Betico Croes haya e tabata trece e keho legitimo di e pueblo Arubano basa riba e derecho di autodeterminacion, manera stipula pa Nacionnan Uni.
Den Caribe y Latino America Betico Croes a haya reconoce-mento, e tabata habri portanan, e por a drenta cerca presi-dentenan sin ayudo di embahadornan di Reino Hulandes.
E misionnan bao liderazgo di Betico Croes tabata pa entre otro Hulanda, Colombia, Venezuela, Costa Rica, Panama, Inglatera, Merca (State Department), Nacionnan Uni y Organisacion di Estadonan Americano (O.A.S.).
Den un pais, unda ta reina e deseo ferviente pa sali for di e constelacion Antiano y bira un pais autonomo den Reino Hulandes, bo mester promove e simbolonan di union, identidad y libertad, unda cu cantando bo himno bo ta expresa bo amor pa bo pais y hisando bo bandera bo ta inculca patriotismo bao di bo pueblo.
Teniendo esaki na cuenta, Gobierno di Aruba riba proposicion di su Consehero General Betico Croes a cuminsa cu e proceso pa duna Aruba su propio himno y bandera. Tanto pa e himno como e bandera a institui comisionnan pa bin cu recomendacionnan na Gobierno.
Dia 16 di maart 1976 Eilandsraad di Aruba a aproba 'Aruba Dushi Tera' como himno oficial di Aruba y riba e mesun dia a aproba tambe e diseño di e bandera oficial di Aruba.
Dos dia despues, esta dia 18 di maart 1976, e acto oficial a tuma lugar den Wilhelminastadion, caminda dilanti di miles di persona a proclama oficial-mente e Himno y Bandera di Aruba.
Himno y Bandera
ARUBA DUSHI TERA
Aruba patria aprecia nos cuna venera
chikito y simpel bo por ta pero si respeta.
Refran:
O, Aruba, dushi tera nos baranca tan stima
nos amor p'abo t'asina grandi
cu n' tin nada pa kibr'e (bis)
Bo playanan tan admira cu palma tur dorna
bo escudo y bandera ta orguyo di nos tur!
Grandeza di bo pueblo ta su gran cordialidad
cu Dios por guia y conserva su amor pa libertad!
Tabata riba iniciativa tambe di Consehero General Betico Croes kende den su lucha pa Status Aparte a sinti e necesidad pa bin cu un propio ortografia pa Aruba.
Y tabata riba dia 30 di october 1976 cu Eilandsraad di Aruba a aproba unanimamente e ortografia recomenda pa e comision institui pa gobierno. E ortografia aproba ta esun tradicional, esta etimologico cu ta cuadra completamente cu nos identidad, tradicion y nos cultura.
Ortografia di Papiamento di Aruba
Referendum di 25 maart 1977
Eilandsraad di Aruba a dicidi dia 1 di iuli 1976 pa organisa un referendum den forma di un sondeo di opinion encuanto e futuro status estatal di Aruba.
Sin duda cu e lucha pa autonomia di nos isla tabata un lucha di henter e pueblo Arubano. Como tal pueblo mester haya e oportunidad di vocifera locual e ta desea. "Vox Populi, Vox Dei" (Voz di Pueblo ta Voz di Dios) tabata e lema uza pa e Referendum.
Aruba a vota pa un status autonomo
Ora cu Gobierno di Hulanda v di Antias a tende di e plan pa un Referendum na Aruba, ambos gobierno a declara inmed-iatamente cu esaki no por, ya cu Statuut di Reino no ta duna espacio p'esaki. Sinembargo Betico Croes no a sucumbi pa presion y den forma decidido a dal bay cu e Referendum Riba e carchi di voto a aparece dos alternativa:
1. Aruba independiente
2. Aruba como parti den un federacion Antiano independiente
E Referendum a tuma lugar dia 25 di maart 1977, unda 82.5% di e pueblo a duna gobierno un mandato cla pa regla nos futuro estatal bao di tur condicion fuera di e constelacion Antiano. Cu e resultado positivo aki Betico Croes a haya e mandato pa transmiti na tur instancia local y internacional, entre otro na Nacionnan Uni, e deseo di e pueblo Arubano pa su libertad.
Accionnan di Augustus Scur
Den e eleccion di Staten di dia 17 juni 1977 partido MEP a gana den forma aplastante obteniendo 5 di e 8 asientonan den Parlamento di Antias. Sinembargo e formador di Gobierno Central a maniobra di tal forma pa laga e partido mayoritario MEP for di gobierno, esta sin respeta e decision di e electorado Arubano.
Dia 15 di juli 1977 Sindicatonan Uni a cuminsa deliberacionnan riba e resultado di eleccion y na e mesun momento evalua e gobierno Central nobo. Sindicatonan Uni hunto cu Camara di Comercio, Asosacion di Supermercado y clero tabata di opinion cu MEP no por wordo exclui di Gobierno Central, siendo un partido mayoritario.
A manda telegramnan pa Hulanda, Nacionnan Uni y varios otro organisacion, pero no a haya ningun reaccion. Riba esaki un ola di protesta y manifestacion a surgi den tur parti di Aruba, pero e formador no a haci caso.
Riba 11 di augustus 1977 e sindicatonan den nan gran mayoria despues di detencion di dos sindicalista - a proclama un welga general caminda a pone trabao abao, a subi caya y unda e sindicato di WEB tambe a notifica gobierno cu lo bay kita coriente y consecuentemente esey a trece problema pa suministro di awa. E welga general a isola nos isla, ya cu e comunicacion via telex a paralisa y e avionnan di ALM tampoco por a baha na Aruba. Henter comunidad tabata den scuridad total.
Mas laat den anochi a baha un avion cu Riot Comando for di Corsou cu a bin marcha den cayanan di Oranjestad. E tension a sigui crece y pa dianan largo Aruba tabata paralisa. Durante e protestanan dilanti Bestuurskantoor balanan cayente a cay, a tira riba e jeep di Betico Croes y tambe varios persona a hava herida di bala.
Hulanda a habri porta
Como resultado di e accionnan aki Gobierno di Aruba a ricibi un telegram di Prome Ministro Joop den Uyl participando cu Gobierno Hulandes ta dispuesto pa ricibi un delegacion Arubano pa papia tocante e futuro estatal di Aruba.
Echo ta cu tabata danki na e accionnan aki cu porfin Hulanda a dicidi di duna atencion na e lucha di e pueblo Arubano pa su Status Aparte. E tabata e ultimo recurso cu e pueblo tabatin pa demostra su frustracion, disgusto y desaprobacion pa e formacion di Gobierno Central lagando e partido mayoritario afor y e actitud negativo di Hulanda pa cumpli cu e deseo di e pueblo Arubano pa obtene su Status Aparte.
Biahe di delegacion pa Hulanda
E delegacion Arubano lidera pa Betico Croes consistiendo di tur gremio y sindicatonan a biaha pa Hulanda riba 3 y 4 di september 1977 den dos grupo. Na Hulanda e miembronan di e delegacion a delibera tocante e futuro estatal di Aruba cu representantenan di Gobierno Hulandes.
E logro principal di e delegacion Arubano tabata cu e mandatarionan Hulandes portin a cambia nan pensamento negativo relaciona cu e lucha di e pueblo Arubano. Esaki tabata e prome biaha cu e concesion aki a wordo logra na Hulanda.
Inhustamente cera
Na aña 1978 Betico Croes a pasa 7 dia den prison. Un pistol daña y cu nunca a ser proba di ta pertenece na su persona a ser haya den su auto ora cu a hiba su auto pa laba.
Tur regla a ser cambia y a pone e castigo di prison cu nunca antes a ser uza. Betico a bira victima di un inhusticia si precedente den historia politico di Aruba.
Betico Croes den Tweede Kamer
E fecha di 21 di september 1978 indudablemente tabata un fecha memorabel den e carera político di Betico Croes.
Como miembro di Parlamento Antiano el a ser permiti pa prome bes pa dirigi palabra den Tweede Kamer di Hulanda.
Conferencia di Mesa Rondo 1983
Di 7 te cu 12 di maart 1983 un Conferencia di Mesa Rondo a tuma lugar na Den Haag, Hulanda. Nos pais tabata representa pa tur partido politico, gremionan comercial, industrial, sindical y clero.
Durante e conferencia aki a logra - a base di 33 punto di consenso - cu Hulanda ta reconoce definitivamente e derecho di autodeterminacion di Aruba pa sali dia 1 di januari 1986 for di e constelacion Antiano mediante un Status Aparte cu un forma di cooperacion cu e otro islanan.
Alabes Hulanda a pone como condicion cu mester mara e fecha di Status Aparte na un periodo di 10 aña y cu esey lo culmina cu Independencia di Aruba entrante 1 di januari 1996 den un Man Comunidad sui generis.
De kogel is door de kerk
Na e Conferencia di Mesa Rondo di maart 1983, e lider y vocero di e delegacion Arubano, Betico Croes, a acepta e exigencia cu Hulanda a impone, esta cu Aruba mester vena e fecha di Independencia.
Pero el a percura tambe pa hinca un clausula hopi importante den e acuerdo cual ta un conferencia di evalua-cion prome cu 1996 y cu posibilidad di posponemento di e fecha di independencia.
E logro di Status Aparte a sorprende tur hende, hasta e ex-Minister Presidente di Hulanda Ruud Lubbers, kende na final di e conferencia a declara cu: "De kogel is door de kerk"
E expresion aki ta simbolisa e culminacion di e lucha largo cu Aruba mester a hiba pa logra e Status Aparte.
E acuerdo historico aki a ser firma pa ex-Premier di Hulanda
Ruud Lubbers, ex-Premier di Antias Don Martina y e lider di pueblo Arubano Betico Croes.
Aruba a bira pais den Reino Hulandes
Despues di concretisa e deseo di e pueblo Arubano pa su libertad durante e Conferencia di Mesa Rondo, dia 18 di maart 1983 e delegacion Arubano a yega Aruba. Betico Croes a wordo ricibi como heroe na Aeropuerto Reina Beatrix. Hecho ta cu Betico Croes a logra e Status Aparte despues di 12 aña di lucha intensivo, esta di 1971 pa 1983!
Atentado riba Betico Croes
Riba dia 24 di april 1983 Betico Croes a keda gravemente herida pa un bala for di revolver di un agente policial. Esaki a sosode riba veld di Winston na Santa Cruz na final di un parada di auto durante campaña electoral 1983.
Despues di algun dia den Hospital Betico su situacion a empeora y el a wordo transporta inmediatamente pa Jackson Memorial Hospital na Miami. Na Miami poco poco Betico a recupera di e herida di bala y dia 26 di augustus 1983 el a bolbe su isla natal, sano y salvo pa continua cu su lucha pa Aruba su libertad.
Den e eleccion di 1983 Betico como votegetter a haya e record di voto na Aruba, esta 10.506 voto riba su nomber, convertiendo asina den e viu di tera y politico mas admira y stima pa su pueblo.